Το φαινόμενο της διεθνικής σωματεμπορίας- γυναίκες θύματα trafficking

'ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΙΚΗΣ ΣΩΜΑΤΕΜΠΟΡΙΑΣ-ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΘΥΜΑΤΑ TRAFFICKING'' ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟ κα. ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ ΣΤΗΝ ''ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ''

H ''KOIΝΩΝΙΑ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ'' έχει τη χαρά να φιλοξενεί στην ιστοσελίδα της, την Κοινωνική Λειτουργό κα. Αθανασοπούλου Ελένη, η οποία θα μας μιλήσει για ένα κοινωνικό ζήτημα που μας αφορά όλους. Το θέμα με το οποίο θα ασχοληθούμε στην παρούσα συνέντευξη είναι το ''trafficking''

Ξεκινώντας, κα.Αθανασοπούλου, θα θέλαμε να μας δώσετε έναν ορισμό για το φαινόμενο του ''trafficking'' αλλά και ποιά είναι η υπάρχουσα εικόνα αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη και στον κόσμο σε σχέση με αυτό.

Η εμπορία ανθρώπων και η διεθνική σωματεμπορία (trafficking), αποτελεί παγκόσμιο φαινόμενο. Στην ανάπτυξη αυτού συνεπικουρούν η φτώχεια και η οικονομική ανισότητα, που αποτελούν χαρακτηριστικά μεγάλων περιοχών του πλανήτη. Η διακίνηση ανθρώπων είναι από τα πιο κερδοφόρα και ταχέως αναπτυσσόμενα εγκλήματα σε παγκόσμιο επίπεδο, αφού κάθε χρόνο αποφέρει κέρδη ύψους 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων περίπου. Με βάση στοιχεία του Ο.Η.Ε. είναι η τρίτη πιο επικερδής δραστηριότητα του οργανωμένου εγκλήματος, μετά την εμπορία ναρκωτικών και όπλων. 

Σύμφωνα με το Πρωτόκολλο των Ηνωμένων Εθνών, ως διακίνηση και εμπορία ανθρώπων ορίζεται «η στρατολόγηση, μεταφορά, υπόθαλψη ή αποδοχή προσώπων, που γίνεται με απειλή ή άσκηση βίας ή άλλες μορφές εξαναγκασμού, απαγωγής, απάτης ή κατάχρησης εξουσίας ή εκμετάλλευση μιας ιδιαίτερα τρωτής θέσης, με σκοπό την επίτευξη συναίνεσης αυτών των προσώπων στην εκμετάλλευσή τους από ένα άλλο πρόσωπο». Στον όρο εκμετάλλευση συμπεριλαμβάνονται διάφορες μορφές σεξουαλικής εκμετάλλευσης, η αναγκαστική εργασία, η δουλεία και οι σχετικές πρακτικές και η αφαίρεση οργάνων. Δηλαδή, η εμπορία και διακίνηση είναι όρος ευρύτερος της διακίνησης γυναικών με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το κέρδος, παγκοσμίως, από την εμπορία γυναικών ανέρχεται περίπου σε 7 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Σύμφωνα με στοιχεία της Interpol, το κέρδος ενός σωματέμπορου στην Ευρώπη είναι περίπου 110.000 ευρώ ετησίως, από μια «γυναίκα- θύμα » της διεθνικής σωματεμπορίας. Αξίζει να αναφερθεί ότι το δουλεμπόριο πλήττει περί τις 120.000-500.000 γυναίκες κυρίως στην Ευρώπη.

Αυτή η σύγχρονη μορφή δουλεμπορίου, διενεργείται από τον σωματέμπορο με σκοπό το κέρδος και στηρίζεται από τον πελάτη, που αποσκοπεί στη σεξουαλική του ευχαρίστηση, συχνά χωρίς να γνωρίζει την επικρατούσα κατάσταση.

Αναφορικά με τα θύματα του ''trafficking'' ποιοι τύποι ή ομάδες γυναικών θεωρείτε ότι εμπλέκονται;

Το Παγκόσμιο Δίκτυο Επιβίωσης έχει εντοπίσει τέσσερεις τύπους καταστάσεων που συνεπάγονται την εμπλοκή γυναικών και κοριτσιών στη βιομηχανία του σεξ, εκ των οποίων οι τρεις εφαρμόζονται στην περίπτωση της διεθνικής σωματεμπορίας.

Η πρώτη ομάδα αφορά γυναίκες οι οποίες είναι ολοκληρωτικά εξαναγκασμένες. Οι γυναίκες αυτές δε γνώριζαν το πού πήγαιναν ή τη φύση της εργασίας που θα έκαναν. Πολλές είναι θύματα απαγωγής.

Η δεύτερη ομάδα αναφέρεται σε γυναίκες που αρχικά είχαν κάποια ιδέα για την εργασία την οποία θα έκαναν, εν συνεχεία όμως εξαναγκάζονται να δουλέψουν είτε σε εργασία είτε σε συνθήκες εργασίας για τις οποίες δεν είχαν συμφωνήσει προηγουμένως και για τις οποίες τώρα δεν έχουν περιθώρια επιλογής. Οι γυναίκες αυτές δεν έχουν ελευθερία κίνησης, είναι υπό καταναγκαστικό χρέος, και τους έχουν αφαιρεθεί τα νόμιμα έγγραφά τους.

Η Τρίτη ομάδα απαρτίζεται από γυναίκες οι οποίες γνωρίζουν τη φύση της εργασίας που πρόκειται να κάνουν, και παρόλο που δεν την επιθυμούν, δεν έχουν άλλη εναλλακτική λύση που να τις καλύπτει οικονομικά. Συνήθως και αυτές οι γυναίκες κρατούνται σε συνθήκες καταναγκαστικού χρέους.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχουν κάποιες χώρες στον κόσμο, που παραδοσιακά λογίζονται σαν χώρες ''παραγωγής'' γυναικών θυμάτων ''trafficking''

Η Ειδική Εισηγήτρια των Ηνωμένων Εθνών για τη βία κατά των γυναικών, Radica Coomaraswamy, στην 'Εκθεσή της σχετικά με τη διεθνική σωματεμπορία του 2000, αναφέρει ενδεικτικά χώρες προέλευσης και προορισμού θυμάτων σωματεμπορίας, τονίζοντας ότι η λίστα δεν είναι εξαντλητική.

Χώρες προέλευσης: Αφγανιστάν , Αλβανία, Βιετνάμ, Βουλγαρία, Ινδία, Καμπότζη, Κίνα, Κολομβία, Κόσοβο, Κροατία, Λάτβια, Λευκορωσία, Λιθουανία, Μεξικό, Μπαγκλαντές, Μυανμάρ, Νεπάλ, Ουγγαρία, Ουκρανία, Πακιστάν , Πολωνία, Ρωσία, Ρουμανία, Σλοβακία, Ταϋλάνδη.

Χώρες προορισμού: Αγγλία, Αυστρία, Αυστραλία, Βέλγιο, Καναδάς, Γερμανία, Γιουγκοσλαβία, Ελβετία, Ελλάδα, Η.Π.Α., Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιαπωνία, Ινδία, Ισπανία, Ισραήλ, Ιταλία, Κίνα, Κύπρος, Μαλαισία, Ολλανδία, Πακιστάν, Πολωνία, Σαουδική Αραβία, Ταϊβάν, Ταϋλάνδη, Τουρκία.

Ποιά είναι τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα θύματα;

Τα θύματα της διεθνικής σωματεμπορίας υπόκεινται σε πολλαπλές παραβιάσεις των ατομικών τους δικαιωμάτων: αρχικά, σε ψυχολογική, σωματική και σεξουαλική βία, για να υποταχθούν στη θέληση του διακινητή. Κρατούνται σε συνθήκες σκλαβιάς και υπόκεινται σε εξαναγκαστική εργασία. Δεν έχουν το δικαίωμα να ελέγχουν το ίδιο τους το σώμα, τους αφαιρούν τα νόμιμα έγγραφά τους (διαβατήρια, ταυτότητες, κ.τ.λ.), και τους αφαιρούνται και τα χρήματα που κερδίζουν από την εξαναγκαστική εργασία. Οι συνθήκες διαβίωσης των θυμάτων της διεθνικής σωματεμπορίας χαρακτηρίζονται από:

Ελλειπής και κακή διατροφή

Παρατεταμένη έλλειψη και αταξία ύπνου

Προβλήματα υγείας (σωματικής, ψυχικής)

Κατάχρηση αλκοόλ ή και ναρκωτικών

Βιασμοί, ξυλοδαρμοί και εξευτελισμοί

Εξαναγκαστικές αμβλώσεις

Βασανισμοί νουθεσίες

Ακόμα και θανατώσεις

Στη διεθνική σωματεμπορία δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση. Τα θύματα έχουν εξαναγκαστεί ή εξαπατηθεί από τους σωματέμπορους. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, τα θύματα σε κάποιες φάσεις μπορεί να είχαν συναινέσει ή και ενεργήσει με δική τους βούληση σχετικά με την μετανάστευση ή την εργασία τους, αλλά να εξαναγκάστηκαν ή να εξαπατήθηκαν στην πορεία. Βασικά χαρακτηριστικά της εγκληματικής αυτής δραστηριότητας είναι η κατάφωρη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η θυματοποίηση των διακινούμενων σε σωματικό, συναισθηματικό και ψυχολογικό επίπεδο. 

Συχνά, τα θύματα διακίνησης και εκμετάλλευσης δεν αντιλαμβάνονται ότι είναι θύματα, και βιώνουν έντονα συναισθήματα ντροπής. 'Εχει παρατηρηθεί ότι η διεθνική σωματεμπορία και τα βασανιστήρια έχουν παρόμοιες συνέπειες στα θύματά τους: υποφέρουν από ψυχολογικά προβλήματα όπως μετα-τραυματική διαταραχή με συμπτώματα άγχους (stress), σοβαρές μορφές κατάθλιψης, ανυπαρξία αυτοεκτίμησης, κατακερματισμός του εγώ, ανασφάλεια, μόνιμο αίσθημα φόβου, ανησυχία και φοβίες, και δυσκολία ανάκλησης και έκφρασης της εμπειρίας του βιασμού.

Αναφορικά με τον ψυχισμό των θυμάτων, ποιά είναι τα κυριότερα σημεία, στα οποία πρέπει να εστιάσουμε;

Ψυχικές αντιδράσεις του θύματος

Μετατραυματική διαταραχή

Τα θύματα παρουσιάζουν ποικιλία ψυχικών αντιδράσεων λόγω της σωματικής και ψυχολογικής κακοποίησης που έχουν υποστεί. Η συμπτωματολογία που εμφανίζουν μετά την έκθεση τους σε ένα ψυχοτραυματικό γεγονός περιγράφεται με τον ορό μετατραυματική διαταραχή. Η βλάβη του τραύματος είναι συνήθως μη αναστρέψιμη και η μετατραυματική διαταραχή καθίσταται χρόνια με σοβαρές επιπτώσεις στον ψυχισμό των θυμάτων, την κοινωνική τους λειτουργικότητα, την εργασία και τις διαπροσωπικές τους σχέσεις. 

Συνήθως τα θύματα ξαναζούν επίμονα τραυματικά γεγονότα από την περίοδο της κακοποίησής τους. Ακόμη πιο συχνά, το θύμα βιώνει ενοχλητικές και επαναλαμβανόμενες αναμνήσεις του συμβάντος είτε μέσω φλας μπακ είτε μέσω του ενυπνίου. Κάποιες φορές επίσης ίσως εκδηλωθούν διασχιστικές καταστάσεις διάρκειας δευτερολέπτων έως ημερών, στη διάρκεια των οποίων το θύμα συμπεριφέρεται σαν να ξαναζεί το γεγονός. 

Ποιά είναι η σχέση μεταξύ θύματος και θύτη και ποιές οι επιπτώσεις πάνω στο θύμα από αυτού του είδους την εκμετάλλευση;

Στρατηγικές επιβίωσης σε σχέση με τον διακινητή – εκμεταλλευτή (θύτη)

Τα θύματα βρίσκονται σε μία μακρόχρονη σχέση εκμετάλλευσης με τον διακινητή τους όπου η τραυματική εμπειρία δεν αποδίδεται σε ένα μεμονωμένο επεισόδιο βίας αλλά σε μία συστηματική διαδικασία πολλαπλών επεισοδίων βίας ή κακομεταχείρισης και δίδει όλο τον χρόνο στον διακινητή να επιβληθεί στο θύμα, και το θύμα να προσαρμόσει την συμπεριφορά του με βάση τις επιθυμίες του διακινητή-εκμεταλλευτή ούτως ώστε να αποφύγει την επανάληψη άσκησης σωματικής και ψυχολογικής κακοποίησης.

Οι επικρατούσες στρατηγικές επιβίωσης είναι η αποφυγή, η ταύτιση με τov διακινητή (γνωστή και ως σύνδρομο της Στοκχόλμης) και το ψυχικό μούδιασμα. Μπορεί να εμφανισθούν μεμονωμένα ή σε συνδυασμό

Αποφυγή

Το θύμα θα κάνει οτιδήποτε προκειμένου να μην υποστεί περαιτέρω βία ή κακομεταχείριση. Αν έχει προωθηθεί στο χώρο της πορνείας, προσπαθεί να ευχαριστεί τους πελάτες και να ικανοποιεί έναν μεγάλο αριθμό πελατών για τον σωματέμπορο ούτως ώστε να τον ευχαριστεί. Τα θύματα δεν ταυτίζονται αρχικά με τον διακινητή άλλα η αδιάκοπη και επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά αυτού του είδους κάποιες φορές οδηγεί σε μία άλλη στρατηγική επιβίωσης, στην ταύτιση με τον διακινητή- εκμεταλλευτή. 

Ταύτιση με τον διακινητή (σύνδρομο της Στοκχόλμης)

Τα θύματα αρχικά αισθάνονται έκπληξη. Δεν δύνανται να φαντασθούν ούτε να προβλέψουν το είδος της ψυχολογικής και σωματικής εκμετάλλευσης που πρόκειται να ασκηθεί επάνω τους. Καταλαβαίνουν ότι η ζωή τους απειλείται και πιστεύουν ότι επιθυμία του θύτη είναι η πραγματοποίηση των απειλών του. Συχνά η μόνη επιλογή που έχει το θύμα είναι η ταύτισή του με τον θύτη. Πιστεύει ότι αν είναι συνεργάσιμο ο θύτης δεν θα το πληγώσει ή θα το πονέσει. Το θύμα προσπαθεί να κερδίσει την εύνοια του θύτη αντιγράφοντας συμπεριφορές του. Όσο η πραγματοποίηση των απειλών του θύτη καθυστερεί, τόσο πιο δυνατή γίνεται η συναισθηματική σχέση μεταξύ θύτη και θύματος. Το θύμα αντιμετωπίζει τον θύτη ως ανθρώπινη ύπαρξη ενώ παραβλέπει την αρνητική κατάσταση στην οποία βρίσκεται.

Ψυχικό μούδιασμα

Το θύμα πολλές φορές ταυτίζεται με τον θύτη σε τέτοιο βαθμό που τα συναισθήματα και οι σκέψεις του αλλοτριώνονται και το θύμα χάνει την αίσθηση του εαυτού του. Επιπλέον, χαρακτηρίζεται από απάθεια, νωθρότητα ή αδιαφορία και ελάττωση της ικανότητας να νοιώθει συναισθήματα. Άλλα θύματα ταυτίζονται με τον θύτη, άλλα παλεύουν με τα αισθήματα ενοχής και ντροπής ενώ άλλα υιοθετούν συμπεριφορές που παρεκκλίνουν της προσωπικότητας τους.

Αναγνωρίζοντας τις στρατηγικές επιβίωσης που έχει αναπτύξει το θύμα μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί το θύμα συχνά αρνείται ότι έχει διακινηθεί παράνομα ακόμη και αν υπάρχουν αποδείξεις για το αντίθετο. Δυσκολεύεται να παρέχει καθαρή και σταθερή κατάθεση στις αστυνομικές αρχές διότι δε μπορεί να θυμηθεί τι ακριβώς συνέβη κι επειδή το ίδιο το θύμα έχει την τάση να συμπληρώνει τα κενά της μνήμης του. Η κατασκευή των στοιχείων καλύπτει τα κενά της μνήμης σε ασυνείδητο επίπεδο ή συμπληρώνει στοιχεία στην τραυματική εμπειρία που μπορεί να οδηγήσουν σε αντιφάσεις.

Ποιές είναι οι προτάσεις σας, όσον αφορά την αντιμετώπιση του φαινομένου;

Η διενέργεια διαλόγου σε όλα τα επίπεδα είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη αποτελεσματικής και συντονισμένης δράσης :

Κοινωνικό επίπεδο

Η προώθηση του ανοικτού διαλόγου και η συζήτηση για τα προβλήματα εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων είναι μείζονος σημασίας για την αναγνώριση του προβλήματος, ούτως ώστε να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα και να δημιουργηθούν προγράμματα που θα σχετίζονται με το κοινωνικό φαινόμενο. 

Κοινοβουλευτικό και κυβερνητικό επίπεδο

Τα μέλη των κοινοβουλίων μπορούν να συμβάλουν ενεργά στην ανάδειξη και την επίλυση του προβλήματος εντός και εκτός κοινοβουλίων. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω της ενεργής συμμετοχής τους στην ψήφιση νόμων, την άσκηση κοινοβουλευτικού ελέγχου, τη διοργάνωση συνεδρίων και διαλέξεων με θέμα τη διακίνηση και σωματεμπορία, σχετικές συνεντεύξεις προς τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και συνεργασία με τους τοπικούς οργανισμούς και φορείς εφαρμογής του νόμου.

Επικοινωνιακό επίπεδο

Τα ΜΜΕ είναι σημαντικά για την ενημέρωση του κοινού και την παροχή πληροφόρησης. Μέσα από την ανάδειξη του προβλήματος, την καλλιέργεια κατανόησης και συμπαράστασης απέναντι στα θύματα, και τέλος τον στιγματισμό των διακινητών, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης συμβάλουν στην πιο αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου καθώς με αυτόν τον τρόπο καλλιεργούν, στη συνείδηση του ατόμου, την αλληλεγγύη απέναντι στα θύματα αλλά και ταυτόχρονα την πάταξη των εγκληματικών πράξεων που έχουν ασκηθεί ή ασκούνται σε βάρος αυτών. 

Ας υποθέσουμε κα. Αθανασοπούλου, ότι καλείστε στο πλαίσιο της δουλειάς σας να εξυπηρετήσετε ένα άτομο-θύμα ''trafficking'', με ποιούς φορείς θα συνεργαζόσασταν ή θα κάνατε παραπομπή;

Φορείς για τα θύματα σωματεμπορίας

Κέντρο Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων και άλλων μορφών κακομεταχείρισης

ΚΕΘΙ

Γενική Γραμματεία Ισότητας

Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι

Διεθνής Αμνηστία-Ελληνικό τμήμα

Γραμμές SOS

PRAKSIS

www.unicef.gr

www.kede.org

http://www.womensos.gr/

Πηγή

http://www.koinwniaenergwnpolitwn.gr/2014/08/trafficking.html